Η ανδρική ομοφυλοφιλία, από την οπτική γωνία της εξέλιξης, δεν βγάζει πλήρες νόημα. Φαίνεται ότι το ''γνώρισμα'' είναι κληρονομικό, όμως εφόσον οι ομοφυλόφιλοι άνδρες είναι πολύ λιγότερο πιθανό να παράγουν απογόνους σε σχέση με τους ετεροφυλόφιλους, δε θα έπρεπε τα γονίδια αυτού του γνωρίσματος να έχουν εξαφανιστεί εδώ και καιρό; Τι αξία θα μπορούσε να έχει αυτός ο σεξουαλικός προσανατολισμός, ώστε να συνεχίζεται για αιώνες τώρα, χωρίς μάλιστα κάποιο ευδιάκριτο αναπαραγωγικό πλεονέκτημα;
Μια πιθανή εξήγηση, είναι αυτό που οι εξελικτικοί ψυχολόγοι αποκαλούν, ''υπόθεση επιλογής συγγενών''. Αυτό σημαίνει ότι η ομοφυλοφιλία, ίσως μεταφέρει ένα έμμεσο ''όφελος'' με το να ενισχύει τις προοπτικές επιβίωσης στενών συγγενών. Συγκεκριμένα η θεωρία υποστηρίζει, ότι οι ομοφυλόφιλοι άνδρες θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις δικές τους προοπτικές, με το να γίνουν ''οι βοηθοί της φωλιάς''. Λειτουργώντας ανιδιοτελώς δηλαδή απέναντι στους ανιψιούς και στις ανιψιές τους, οι ομοφυλόφιλοι άνδρες –ανύπαντροι θείοι στην ουσία- θα διαιώνιζαν τα γονίδια της οικογένειας συμπεριλαμβανομένων και των δικών τους.
Σε ένα νησί του Ειρηνικού λοιπόν, την Σαμόα, δυο εξελικτικοί ψυχολόγοι κάνουν πειράματα τα τελευταία χρόνια πάνω σ’ αυτή την θεωρία. Οι Paul Vasey και Doug VanderLaan του Πανεπιστημίου Lethbridge στο Καναδά, επέλεξαν τη Σαμόα γιατί οι άνδρες ομοφυλόφιλοι εκεί —οι επονομαζόμενοι fa’afafine— έχουν ευρέως αναγνωριστοί και αποδεχτοί ως μια ξεχωριστή κατηγορία φύλου, ούτε άνδρα ούτε γυναίκα. Οι fa’afafine είναι συνήθως θηλυπρεπείς και αποκλειστικά ομοφυλόφιλοι. Αυτός ο σαφής διαχωρισμός κάνει πιο εύκολο το να βρεθεί ένα δείγμα για τη μελέτη.
Οι ερευνητές είχαν καταδείξει σε προηγούμενη έρευνα, ότι οι fa’afafine συμπεριφέρονταν πολύ πιο αλτρουιστικά απέναντι στις ανιψιές και τους ανιψιούς τους, απ’ ότι οι γυναίκες της Σαμόα ή οι ετεροφυλόφιλοι άνδρες. Τα πρόσεχαν όταν ήταν μικρά, τα εκπαίδευαν στη τέχνη και τη μουσική —βοηθώντας μάλιστα και οικονομικά, πληρώνοντας την ιατρική τους περίθαλψη, την εκπαίδευση και ούτω καθ’ εξής. Αυτό από μόνο του είναι ενδιαφέρον, στη προκειμένη όμως είναι ασαφές γιατί συμπεριφέρονται με αυτό τον τρόπο. Τι να συμβαίνει σε γνωστικό επίπεδο, που να υποστηρίζει τόσο γενναιόδωρες πράξεις;
Στη πιο πρόσφατη έρευνα τους, οι επιστήμονες βάλθηκαν να διαλευκάνουν τη ψυχολογία των fa’afafine, ώστε να συμπεράνουν αν η ανιδιοτέλεια τους αυτή σχετίζεται ιδιαίτερα με τα παιδιά-συγγενείς, παρά με τα παιδιά-γενικότερα. Συγκέντρωσαν ένα μεγάλο δείγμα από fa’afafine και συγκρίσιμα δείγματα γυναικών και ετεροφυλόφιλων ανδρών. Έδωσαν σε όλους ερωτήσεις, που μετρούσαν την προθυμία τους να βοηθήσουν τα ανίψια τους με διάφορους τρόπους –να τα προσέχουν, να τους κάνουν δώρα, διδασκαλία κ.λ.π- καθώς και την προθυμία τους να κάνουν τα ίδια και για άλλα, ''άσχετα'' παιδιά. Σε σύγκριση με τις γυναίκες της Σαμόα και τους ετεροφυλόφιλους άνδρες, οι fa’afafine υπέδειξαν πολύ πιο ασθενή σχέση μεταξύ της γενναιόδωρης συμπεριφοράς και του αλτρουισμού τους και των παιδιών-γενικότερα. Αυτή η γνωστική αποσύνδεση, επιτρέπει στους fa’afafine να διαθέσουν τους πόρους τους πιο αποτελεσματικά και με ακρίβεια στους συγγενείς —και έτσι να ενισχύσουν τις δικές τους εξελικτικές προοπτικές.
Και αυτό γιατί από την πλευρά της εξέλιξης, δε μπορείς να επανορθώσεις το γεγονός ότι δεν έχεις απογόνο, δίνοντας απλώς ένα παιχνίδι στον ανιψιό σου ή παίζοντας με μια μπάλα και την ανιψιά σου μια στο τόσο. Πράγματι, για να αντισταθμίσουν το γεγονός ότι είναι άτεκνοι, θα έπρεπε κάθε fa’afafine να στηρίξει με κάποιο τρόπο την επιβίωση δυο επιπλέον ανιψιών, που διαφορετικά δε θα μπορούσαν να ''υπάρξουν''. Εν ολίγοις οι fa’afafine πρέπει να είναι ''Σούπερ Θείοι'', για να κρατήσουν το εξελικτικό πλεονέκτημα.
Όμως έχουν κάποια σημασία αυτά τα ευρήματα, έκτός της Σαμόα; Και ναι και όχι. Ο πολιτισμός της Σαμόα είναι πολύ διαφορετικός από τους περισσότερους Δυτικούς πολιτισμούς. Και αυτό γιατί είναι περιορισμένος πολύ τοπικά και βασίζεται στις δεμένες πολυμελείς οικογένειες, σε αντίθεση με τις Δυτικές κοινωνίες που τείνουν να είναι άκρως ατομικιστικές και ομοφοβικές. Οι οικογένειες επίσης στους Δυτικούς πολιτισμούς, είναι πολύ περισσότερο γεωγραφικά ''διασκορπισμένες'', μειώνοντας έτσι το ρόλο που μπορούν να παίξουν οι ανύπαντροι θείοι στις πολυμελείς οικογένειες, ακόμα και αν επιλέξουν να το κάνουν. Υπό αυτήν την έννοια, οι ερευνητές θεωρούν ότι η κοινότητα της Σαμόα, μπορεί να είναι περισσότερο μια εκπροσώπηση του περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο η ανδρική ομοφυλοφιλία εξελίχθηκε πριν από αιώνες. Πράγμα που σημαίνει, ότι δεν είναι ο ''ανύπταντρος θείος'' που δεν είναι επαρκώς προσαρμοσμένος στο κόσμο, αλλά περισσότερο ο συγχρόνως Δυτικός κόσμος που έχει εξελιχθεί σε ένα μη ευπρόσδεκτο μέρος.
Μια πιθανή εξήγηση, είναι αυτό που οι εξελικτικοί ψυχολόγοι αποκαλούν, ''υπόθεση επιλογής συγγενών''. Αυτό σημαίνει ότι η ομοφυλοφιλία, ίσως μεταφέρει ένα έμμεσο ''όφελος'' με το να ενισχύει τις προοπτικές επιβίωσης στενών συγγενών. Συγκεκριμένα η θεωρία υποστηρίζει, ότι οι ομοφυλόφιλοι άνδρες θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις δικές τους προοπτικές, με το να γίνουν ''οι βοηθοί της φωλιάς''. Λειτουργώντας ανιδιοτελώς δηλαδή απέναντι στους ανιψιούς και στις ανιψιές τους, οι ομοφυλόφιλοι άνδρες –ανύπαντροι θείοι στην ουσία- θα διαιώνιζαν τα γονίδια της οικογένειας συμπεριλαμβανομένων και των δικών τους.
Σε ένα νησί του Ειρηνικού λοιπόν, την Σαμόα, δυο εξελικτικοί ψυχολόγοι κάνουν πειράματα τα τελευταία χρόνια πάνω σ’ αυτή την θεωρία. Οι Paul Vasey και Doug VanderLaan του Πανεπιστημίου Lethbridge στο Καναδά, επέλεξαν τη Σαμόα γιατί οι άνδρες ομοφυλόφιλοι εκεί —οι επονομαζόμενοι fa’afafine— έχουν ευρέως αναγνωριστοί και αποδεχτοί ως μια ξεχωριστή κατηγορία φύλου, ούτε άνδρα ούτε γυναίκα. Οι fa’afafine είναι συνήθως θηλυπρεπείς και αποκλειστικά ομοφυλόφιλοι. Αυτός ο σαφής διαχωρισμός κάνει πιο εύκολο το να βρεθεί ένα δείγμα για τη μελέτη.
Οι ερευνητές είχαν καταδείξει σε προηγούμενη έρευνα, ότι οι fa’afafine συμπεριφέρονταν πολύ πιο αλτρουιστικά απέναντι στις ανιψιές και τους ανιψιούς τους, απ’ ότι οι γυναίκες της Σαμόα ή οι ετεροφυλόφιλοι άνδρες. Τα πρόσεχαν όταν ήταν μικρά, τα εκπαίδευαν στη τέχνη και τη μουσική —βοηθώντας μάλιστα και οικονομικά, πληρώνοντας την ιατρική τους περίθαλψη, την εκπαίδευση και ούτω καθ’ εξής. Αυτό από μόνο του είναι ενδιαφέρον, στη προκειμένη όμως είναι ασαφές γιατί συμπεριφέρονται με αυτό τον τρόπο. Τι να συμβαίνει σε γνωστικό επίπεδο, που να υποστηρίζει τόσο γενναιόδωρες πράξεις;
Στη πιο πρόσφατη έρευνα τους, οι επιστήμονες βάλθηκαν να διαλευκάνουν τη ψυχολογία των fa’afafine, ώστε να συμπεράνουν αν η ανιδιοτέλεια τους αυτή σχετίζεται ιδιαίτερα με τα παιδιά-συγγενείς, παρά με τα παιδιά-γενικότερα. Συγκέντρωσαν ένα μεγάλο δείγμα από fa’afafine και συγκρίσιμα δείγματα γυναικών και ετεροφυλόφιλων ανδρών. Έδωσαν σε όλους ερωτήσεις, που μετρούσαν την προθυμία τους να βοηθήσουν τα ανίψια τους με διάφορους τρόπους –να τα προσέχουν, να τους κάνουν δώρα, διδασκαλία κ.λ.π- καθώς και την προθυμία τους να κάνουν τα ίδια και για άλλα, ''άσχετα'' παιδιά. Σε σύγκριση με τις γυναίκες της Σαμόα και τους ετεροφυλόφιλους άνδρες, οι fa’afafine υπέδειξαν πολύ πιο ασθενή σχέση μεταξύ της γενναιόδωρης συμπεριφοράς και του αλτρουισμού τους και των παιδιών-γενικότερα. Αυτή η γνωστική αποσύνδεση, επιτρέπει στους fa’afafine να διαθέσουν τους πόρους τους πιο αποτελεσματικά και με ακρίβεια στους συγγενείς —και έτσι να ενισχύσουν τις δικές τους εξελικτικές προοπτικές.
Και αυτό γιατί από την πλευρά της εξέλιξης, δε μπορείς να επανορθώσεις το γεγονός ότι δεν έχεις απογόνο, δίνοντας απλώς ένα παιχνίδι στον ανιψιό σου ή παίζοντας με μια μπάλα και την ανιψιά σου μια στο τόσο. Πράγματι, για να αντισταθμίσουν το γεγονός ότι είναι άτεκνοι, θα έπρεπε κάθε fa’afafine να στηρίξει με κάποιο τρόπο την επιβίωση δυο επιπλέον ανιψιών, που διαφορετικά δε θα μπορούσαν να ''υπάρξουν''. Εν ολίγοις οι fa’afafine πρέπει να είναι ''Σούπερ Θείοι'', για να κρατήσουν το εξελικτικό πλεονέκτημα.
Όμως έχουν κάποια σημασία αυτά τα ευρήματα, έκτός της Σαμόα; Και ναι και όχι. Ο πολιτισμός της Σαμόα είναι πολύ διαφορετικός από τους περισσότερους Δυτικούς πολιτισμούς. Και αυτό γιατί είναι περιορισμένος πολύ τοπικά και βασίζεται στις δεμένες πολυμελείς οικογένειες, σε αντίθεση με τις Δυτικές κοινωνίες που τείνουν να είναι άκρως ατομικιστικές και ομοφοβικές. Οι οικογένειες επίσης στους Δυτικούς πολιτισμούς, είναι πολύ περισσότερο γεωγραφικά ''διασκορπισμένες'', μειώνοντας έτσι το ρόλο που μπορούν να παίξουν οι ανύπαντροι θείοι στις πολυμελείς οικογένειες, ακόμα και αν επιλέξουν να το κάνουν. Υπό αυτήν την έννοια, οι ερευνητές θεωρούν ότι η κοινότητα της Σαμόα, μπορεί να είναι περισσότερο μια εκπροσώπηση του περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο η ανδρική ομοφυλοφιλία εξελίχθηκε πριν από αιώνες. Πράγμα που σημαίνει, ότι δεν είναι ο ''ανύπταντρος θείος'' που δεν είναι επαρκώς προσαρμοσμένος στο κόσμο, αλλά περισσότερο ο συγχρόνως Δυτικός κόσμος που έχει εξελιχθεί σε ένα μη ευπρόσδεκτο μέρος.
(Προσαργμογή στα Ελληνικά από το παρακάτω link:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου